همه چیز درباره سکته مغزی | ۱۶ نکته برای مراقبت از بیمار سکته مغزی در منزل

اگر یکی از عزیزانتان دچار سکته مغزی شده باشد، بهتر است بدانید نگهداری و مراقبت از بیمار سکته مغزی در منزل و انجام اقدامات اولیه از اهمیت زیادی برخوردار است. یک جمله‌ی مشهور در مورد توانبخشی سکته مغزی وجود دارد که می گوید: هر سکته مغزی متفاوت است، بنابراین هر بهبودی نیز متفاوت است. در این شرایط افراد احساسات مختلفی را تجربه می کنند، پس بهترین راه درک احساسات و عواطف بیمار است. برای یادگیری نحوه مراقبت از بیمار سکته مغزی در خانه بسیار مهم است که خود را به جای بیمار بگذارید.

 

سکته مغزی چیست؟

سکته مغزی زمانی اتفاق می افتد که خون رسانی به مغز به علت بسته یا پاره شدن شریان مغزی مختل شود. سلول های مغزی وقتی از خون غنی از اکسیژن محروم شوند شروع به مردن می کنند و این باعث سکته مغزی می شود.

در هنگام سکته مغزی افراد لزوما قادر به احساس اختلال در جریان خون نخواهند بود و احساسات مختلف دیگری را تجربه خواهند کرد.

افراد ممکن است  علائم مختلفی را تجربه کنند که بر احساس سکته مغزی اثر می گذارد. به عنوان مثال برخی از افراد ممکن است احساس سردرد کنند و بعضی دیگر اختلال در صحبت کردن داشته باشند که می تواند منجر به احساس سردرد و گیجی شود.

مینی سکته مغزی یا TIA چیست؟

بعضی اوقات علائم سکته مغزی طی چند دقیقه یا چند ساعت برطرف می شود. این نشانه حمله ایسکمی گذرا است که به آن مینی سکته مغزی هم گفته می شود.

 مینی سکته مغزی در اثر لخته شدن خون به طور موقت در شریان خون ایجاد می‌شود.

مینی سکته مغزی علائمی شبیه به سکته مغزی دارد به این معنی که می تواند همان احساس را داشته باشد. اما این علائم خود به خود از بین می روند. به عنوان مثال اگر یک مینی سکته مغزی با درد همراه باشد، ممکن است درد بلافاصله برطرف شود.

اگرچه مینی سکته مغزی خطری ایجاد نمی کند اما باید جدی گرفته شود. حدود یک سوم از بیمارانی که پس از مینی سکته مغزی موفق به درمان نمی شوند، بعد از یک سال دچار سکته مغزی می شوند.

 

آیا سکته مغزی گذرا یا TIA  منجر به سکته مغزی بزرگ می‌شود؟

خیر، سکته‌های کوچک همیشه منجر به سکته بزرگ نخواهند شد، اما می‌توانند خطر بروز آن را افزایش دهند. خطر سکته مغزی پس از TIA در عرض ۹۰ روز بین ۴ تا ۹ درصد خواهد بود. و چنانچه فرد تحت درمان قرار نگیرد، خطر سکته مغزی در طی ۵ سال آینده حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد خواهد بود. همچنین این افراد در معرض خطر بیماری‌های قلبی هستند.

 

 

شناخت علائم سکته مغزی

با توجه به این که قسمت‌های مختلف مغز، قسمت‌های مختلفی از بدن فرد را کنترل می‌کنند؛ علائم سکته مغزی نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. علائم سکته مغزی شدید یا خفیف از فردی به فردی دیگر متفاوت است، اما معمولا به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند.

هرچه فردی که دچار حمله سکته مغزی شده است زودتر تحت مراقبت قرار گیرد، نتیجه بهتری در روند بهبود خواهد داشت. به همین دلیل دانستن علائم سکته مغزی برای کمک هرچه سریع‌تر به بیمار مهم و مفید است. علائم اصلی سکته مغزی را می توان با کلمه FAST به خاطر سپرد:

صورت (Face)

افتادگی صورت یا یکی از اعضای صورت مثل دهان یا چشم می‌تواند یکی از علائم سکته مغزی باشد. و عدم توانایی فرد در لبخند زدن از دیگر نشانه‌های حمله سکته مغزی است.

بازوها (َArms)

ممکن است فرد نتواند هر دو بازوی خود را بلند کند و یا نتواند به دلیل ضعف یا بی‌حسی  یک یا هر دو بازوی خود را حرکت دهد.

لکنت زبان (Slurred speech)

احتمالا صحبت کردن بیمار نامفهوم و درهم خواهد بود، یا علی رغم اینکه فرد بیدار به نظر می‌رسد، نتواند صحبت کند یا درک درستی از آنچه به او گفته می‌شود داشته باشد.

زمان (Time)

زمان را از دست ندهید و هرچه سریعتر با مرکز اورژانس با شماره ۱۱۵ تماس بگیرید.

 

آگاهی از علائم فوق، به خصوص اگر با فردی که در گروه پرخطر قرار دارد زندگی می‌کنید (مانند بیماران دیابتی و فشار خون بالا)، بسیار مهم است.

 

سایر علائم سکته مغزی که باید بشناسید:

• سردرگمی یا عدم پاسخگویی
• تغییرات ناگهانی رفتاری به ویژه افزایش بی‌قراری
• مشکلات بینایی ائم از تاری دید یا دوبینی در هر دو چشم یا یکی از آن‌ها
• عدم تعادل و مشکل در راه رفتن
• سرگیجه
• سردرد شدید و ناگهانی بدون علت
• تشنج
• حالت تهوع یا استفراغ

عدم توجه به علائم سکته مغزی ممکن است آسیب‌های جدی و جبران ناپذیری مانند ضربه‌ی مغزی در اثر نداشتن تعادل در راه رفتن، ناتوانی طولانی مدت و متاسفانه مرگ در پی داشته باشد.

اگر این علائم را در خود یا فرد دیگری مشاهده کردید سریعا با اورژانس تماس بگیرید، حتی اگر این نشانه‌ها از بین رفتند توصیه می‌کنیم برای ارزیابی، انجام آزمایشات و درمان به بیمارستان و متخصص خوب برای سکته مغزی مراجعه کنید.

داروی ضد لخته را فقط می توان در اولین ساعات پس از شروع علائم سکته ارائه کرد. (حتما قبل استفاده از داروی ضد لخته برای سکته مغزی با پزشک اورژانس مشورت کنید). درمان زودهنگام یکی از موثرترین راه ها برای کاهش خطر عوارض طولانی مدت و ناتوانی است.

 

 

در هنگام سکته مغزی چه باید کرد؟

وقتی سکته مغزی اتفاق می افتد باید سریع عمل کنید. همانطور که بالاتر گفته شد کلمه FAST را به خاطر داشته باشید. این کلمه مخفف علائم سکته مغزی است.

• Facial drooping – افتادگی صورت
• Arm weakness – ضعف بازو
• Slurred speech- لکنت زبان
• Time to call for emergency help- زمان تماس با اورژانس

هر زمانی که هر سه یا حتی یکی از علائم فوق را مشاهده کردید بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.

سکته معمولی درد ایجاد نمی کند در نتیجه فردی که ممکن است دچار حمله شده باشد؛ درخواست کمک نکند. سکته مغزی یکی از مهمترین دلایل مرگ و میر در سراسر جهان و علت اصلی ناتوانی طولانی مدت است. درمان سریع می تواند به حداقل رساندن معلولیت و نجات جان افراد کمک زیادی کند.

 

عوامل خطر در سکته مغزی

سکته مغزی می‎‌تواند به هر کسی آسیب وارد کند اما عواملی وجود دارند که خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهد. اطلاع از این عوامل برای کمک به فردی که دچار حمله‌ی سکته شده است، مهم بوده و به کاهش خطر و آسیب‌های بیشتر کمک می‌کند.

سن: خطر سکته مغزی در افراد مسن بیشتر است زیرا شریان‌های آن‌ها باریک‎تر و سخت‌تر شده است.

شرایط پزشکی: بعضی از بیماری‌ها مانند فشار خون بالا، دیابت و کلسترول بالا ریسک سکته مغزی را افزایش می‌دهند.

سبک زندگی: بعضی عادات مانند سیگار کشیدن، نوشیدن مقادیر زیاد الکل و عدم رعایت رژیم غذایی سالم و متعادل به رگ‌های خونی آسیب رسانده و احتمال سکته مغزی را افزایش می‌دهد.

ژنتیک و سابقه خانوادگی: اگر یکی از اقوام درجه یک دچار حمله‌ سکته شده باشد، احتمال خطر بیشتر می‌شود.

بارداری و استفاده از قرص‌های ضد بارداری می‌تواند احتمال سکته مغزی را به همراه داشته باشد، فشار خون و دیابت بارداری از عوامل خطرزا هستند که می‌بایست در این خصوص با پزشک متخصص مشورت کنید.

 

 

 

بهبود سکته مغزی

بر اساس گزارش انجمن سکته مغزی آمریکا، تقریبا ۱۰ درصد از بازماندگان سکته کاملا بهبود می‌یابند، در حالی که ۲۵ درصد از آن‌ها با مشکلات جزئی بهبود پیدا می‌کنند. توجه به این نکته بسیار مهم است که بهبودی و توان‌بخشی سکته مغزی به سرعت شروع شود. در واقع فرایند درمان در بیمارستان آغاز می‌شود. یک تیم مراقبتی وضعیت فرد را تثبیت و ارزیابی می‌کند. عوامل زمینه‌ای را شناسایی کرده و درمان را شروع خواهند کرد تا بعضی از مهارت‌های آسیب دیده بازیابی گردد.

 

بهبود سکته مغزی معمولاً بر چهار حوزه اصلی تمرکز دارد:

گفتار درمانی

سکته مغزی بر عملکرد گفتار و زبان اختلال ایجاد می‌کند. در این وضعیت یک متخصص گفتار و زبان با فرد بیمار همکاری خواهد کرد تا او مجددا صحبت کردن را بیاموزد و عملکرد گفتار بهبود یابد. چنانچه ارتباط کلامی برای فرد دشوار باشد به او کمک خواهد کرد تا راه‌های ارتباطی جدیدی پیدا کند.

درمان شناختی

پس از سکته مغزی، بسیاری از افراد ممکن است تغییراتی در مهارت های تفکر و استدلال خود داشته باشند. این می تواند باعث تغییرات رفتاری و خلقی شود. در این موقعیت یک کاردرمانگر به بازیابی الگوهای فکری، رفتاری و مدیریت پاسخ‌های عاطفی فرد کمک می‌کند.

بازآموزی مهارت های حسی

در مواردی سکته مغزی بخشی از مغز را که سیگنال‌های حسی ارسال می‌کند، تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این صورت ممکن است حواس شخص به خوبی کار نکند. این اتفاق به این معنی است که فردی که دچار سکته مغزی شده است، چیزهایی مانند دما، فشار یا درد را به خوبی حس نمی‌کند. یک کاردرمانگر به او کمک می‌کند تا با کمبود این احساس سازگار شود.

فیزیوتراپی

متاسفانه یکی دیگر از عوارض سکته مغزی ضعف توان و قدر عضلات خواهد بود. در مواردی فرد قادر به حرکت دادن بدن خود مانند گذشته نخواهد بود. در این وضعیت یک فیزیوتراپیست با او همکاری خواهد کرد تا قدرت و تعادل خود را بازیابد و برای سازگاری با محدودیت‌های خود راه‌های جدید بیابد. توان‌بخشی در کلینیک و خانه خود فرد انجام خواهد شد.

 

آیا سکته مغزی بر طول عمر فرد و امید به زندگی او تاثیر می‌گذارد؟

یک مطالعه در سال ۲۰۲۱ نشان داده است که حدود دو سوم افرادی که حمله سکته مغزی را تجربه کرده‌اند، بیش از ۳ سال پس از آن زندگی خواهند کرد. عوامل مختلفی از جمله سن، میزان شدت سکته مغزی و سلامت عمومی بدن می‌تواند بر امید به زندگی فرد و طول عمر او تاثیر داشته باشد. 

 

امید به زندگی بر اساس سن

تحقیقی در سال ۲۰۱۱ نشان می‌دهد TIA یا حمله سکته مغزی گذرا تاثیر زیادی در امید به زندگی افراد ۵۰ ساله نخواهد گذاشت، اما می‌تواند به طور قابل توجهی امید به زندگی افراد بالای ۶۵ سال را کاهش دهد.

 

 

هنگام مراقبت از بیمار سکته مغزی در منزل چه نکاتی را رعایت کنیم؟

برای مراقبت از بیمار سکته مغزی در منزل به موارد زیر توجه کنید. می‌توانید با استخدام پرستار بیمار در منزل  به روند بهبود بیمار و حفظ آرامش او و خانواده کمک کنید.

۱- فرد بیمار را به ورزش توانبخشی روزانه تشویق کنید.

بسیاری از بیماران سکته مغزی پس از سکته با اختلالات حرکتی دست و پنجه نرم می کنند. این افراد هنگام مراجعه به خانه به توجه بیشتری نیاز دارند. شما می توانید با تشویق فرد به ورزش توانبخشی در خانه به سیم کشی مجدد مغزی وی کمک کنید تا در نهایت بهبود پیدا کنند. حرکت منظم تنها راه درمان سکته مغزی است.

 

۲- زیاد کمک نکنید اما مفید باشید.

چطور می توان بدون کمک کردن مفید بود؟ اگر می بینید که عزیز شما برای انجام کاری تلاش می کند، تنها در صورتی که درخواست کرد به او کمک کنید. انجام کارهای ساده و روزمره کمک می کند تا ایشان سریعتر بهبود یابد. سعی نکنید با کمک بیش از حد جلوی بهبود او را بگیرید.

 

۳- برای راهنمایی با مددکاران اجتماعی و پزشک صحبت کنید.

مددکاران اجتماعی بخش مهمی از تیم بهبود سکته مغزی هستند. اگر هنگام مراقبت در هر بخش مشکلی دارید با او تماس گرفته و سوال خود را مطرح کنید. آن ها می توانند اطلاعات مهمی در خصوص پوشش بیمه و انجام اعمال پس از ترخیص و … در اختیارتان قرار دهند.

 

۴- برای ایجاد تغییرات در خانه و بهبود شرایط با کار درمانگر صحبت کنید.

بیماران سکته مغزی به دلیل مشکلات حرکتی در معرض خطر افتادن هستند. ایمن سازی تخت خواب و نصب میله روی دیوار برای کمک به حرکت و همچنین مرتب بودن خانه و جمع کردن وسایل غیر ضروری می تواند به کاهش آشفتگی و در نتیجه بهبود بیمار کمک کند.

 

۵- سوابق عوارض جانبی دارو را ثبت کنید.

به طور معمول داروهایی که برای بیماران سکته مغزی تجویز می شود، اشکال مختلفی از گروه های دارویی را در بر می گیرد. به عنوان نمونه رقیق کننده های خون، کنترل کلسترول و … .

متاسفانه همه داروها عوارض جانبی دارند به همین سبب کاملا عادی است که فرد بیمار نسبت به بعضی از دارو ها حساسیت نشان دهد. بهترین راه این است که فرد مراقب تمام علائم و رفتار بیمار را تحت نظر قرار دهد تا در صورت بروز هرگونه مشکل پس از مصرف داروی خاص، آن را با پزشک مطرح کند.

 

۶- مراقب عوارض جانبی سکته مغزی باشید.

امیدوارم که وضعیت بیمار سکته مغزی پس از ترخیص از بیمارستان رو به بهبودی باشد. با این حال، گاهی اوقات عوارض جانبی جدید سکته مغزی ماه ها پس از ترخیص خودش را نشان خواهد داد. اگر در مورد عزیز خود چیزی غیر معمول یا متفاوت مشاهده کردید، در اسرع وقت با پزشک ایشان یا متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید.

 

۷- ایمان داشته باشید حتی زمانی که شرایط سخت می شود.

استراحت در فضای آرام خانه زمانی که با توانبخشی روزانه همراه شود به بهبود بیمار کمک زیادی می کند. با این حال بهتر است بدانید که بهبود این بیماری به صورت خطی نیست. گاهی بیمار دو قدم رو به جلو بر می دارد و یک قدم به عقب بر می گردد. این شرایط طبیعی است به شرطی که الگوی بهبودی رو به جلو باشد.

 

۸- مراقب مکمل های اضافی باشید زیرا ممکن است موجب سکته دیگری شود.

اگرچه تبلیغات در مورد مکمل های سکته مغزی ممکن است اغوا کننده باشد اما همیشه قبل از خرید و استفاده با پزشک مشورت کنید. برخی از مکمل ها خطر سکته مغزی را افزایش می دهند، این ممکن است روی بطری نوشته نشده باشد. بنابراین همیشه قبل از استفاده هر دارو یا مکمل با پزشک مشورت کنید.

 

۹- با پشتکار پستی بلندی ها را پشت سر بگذارید.

اکثر بازماندگان سکته مغزی پس از سه ماه ، با کندی روند بهبود حالشان مواجه می‌شوند.. اما این کندی نشانه توقف بهبودی نیست. تغییرات عصبی پس از چندین ماه تثبیت می شوند ولی  بهبود عملکرد برای یک عمر و دهه ها امکان پذیر است. مغز دهه ها پس از سکته مغزی قادر به تغییر و بهبودی است. بنابراین اجازه ندهید خودتان یا عزیزانتان از کاهش نتیجه دلسرد شوید. نگران نباشید و آن را نشانه ای برای تجدید تلاش در امور توانبخشی در نظر بگیرید.

 

۱۰- ایمنی را جدی بگیرید.

بلند شدن از زمین برای بیماران سکته مغزی امری دشوار است بنابراین احتمال زمین خوردن بسیار بالا می رود. در صورت سقوط به دنبال مراقبت های پزشکی باشید و در مورد تغییرات و ایمن سازی خانه، تجدید نظر کنید. تشک های ضد لغزش بسیار ضروری هستند. همیشه قبل از خارج شدن از خانه اطمینان حاصل کنید که وسایل خانه در حالت ایمن قرار داشته و بیمار از ایمنی کافی برخوردار است.

 

۱۱- از حالات مختلف روحی پس از سکته مغزی پشتیبانی کنید.

تغییرات عاطفی بسیاری پس از سکته مغزی رخ می دهد که می بایست از آن ها آگاه باشید. نوسانات خلقی مانند طغیان ناگهانی گریه یا خنده، می‌تواند نشانه ای از اثر پیوند عصب های مغز باشد که با دارو درمان می شود یا ممکن است به خودی خود برطرف شود.

در موارد دیگر بیمار سکته مغزی ممکن است با اضطراب، افسردگی یا غم و اندوهی که به طور طبیعی پس از سکته مغزی رخ می دهد مواجه شود. سعی کنید حالات روحی بیمار را درک کنید و درک درستی از این حال و هوای چالش برانگیز ایشان داشته باشید.

 

۱۲- مراقب خودتان باشید.

حواستان باشد هنگام مراقبت از بیمار سکته مغزی در منزل خودتان را فراموش نکنید. مواجهه هرروزه با بیمار ممکن است باعث فرسایش روح و جسم شما شود. اگر بیش از حد مسئولیت پذیرفتید از دیگر اعضای خانواده بخواهید کمکتان کنند. همچنین بعضی از زمان ها از سایر افراد بخواهید مراقبت را به عهده بگیرند تا شما به استراحت و انجام فعالیت های دلخواه و انرژی بخش بپردازید. می توانید از خدمات بهیار در منزل بهره ببرید.

 

۱۳- به گروه های پشتیبانی بپیوندید.

حتما هنگام مراجعه به مطب پزشک با همراهان سایر بیماران سکته مغزی مواجه شده اید. با آن ها ارتباط برقرار کنید و در مورد مسائل مختلف به گفت و گو بپردازید اگر گروه های آنلاینی از مراقبین سکته مغزی تشکیل شده است به آن بپیوندید. صحبت با افرادی که در وضعیتی مانند شما هستند کمک زیادی در بهبود حال روحی شما کرده و هنگام برخورد با موقعیت های جدید راه های زیادی پیش رویتان قرار می دهد.

 

۱۴- اسناد پزشکی را منظم کنید.

سوابق مربوط به بیماری، مصرف داروی جدید، عوارض و تغییرات رفتاری بیمار را در دفتری یادداشت کرده و در پرونده ای منظم نگهداری کنید. . هربار که به پزشک مراجعه می کنید این اسناد را همراه خود داشته باشید. حفظ کردن تمام این موارد تمرکز شما را به شدت کاهش می دهد.

 

۱۵- ریسک های سکته مغزی را کنترل کنید.

برخی رفتارها سبب بالا رفتن ریسک سکته مغزی خواهد شد. از جمله فشار خون، کلسترول خون و میزان استرس، این موارد را حتما کنترل کنید. بهتر است سالیانه چکاپ کامل انجام دهید و با پزشک مشورت کنید.

 

۱۶- به بهبودی اعتقاد داشته باشید.

به یاد داشته باشید بهبودی همیشه امکان پذیر است. مهم نیست چند سال از سکته مغزی گذشته باشد مغز به طور مداوم در طول زندگی تغییر می کند. اگر فکر می کنید به انتهای جاده رسیده اید اشتباه می کنید چون احتمالا تا انتهای جاده راه زیادی در پیش دارید.

 

 

 

سخن پایانی

مراقبت از بیمار سکته مغزی همان‌قدر که نیاز به محبت و هم‌دردی از طرف فردی که از بیمار مراقبت می‌کند دارد، به تخصص و دانش کافی نیز نیازمند است. برای مراقبت از بیمار سکته مغزی در منزل به کمک پرستاران حرفه‌ای و باتجربه‌، با مرکز خدمات پرستاری در منزل عاطفه تماس بگیرید.

 

منبع:www.flintrehab.com

 

پرستار سالمند در منزل